ใครเคยผ่านไซต์งานก่อสร้าง คงเห็นภาพแผ่นไม้ประกบกันทำหน้าที่เป็นแบบสำหรับหล่อชิ้นส่วนคอนกรีตที่ต้องใช้งานก่อสร้าง เช่น เสา คาน หรือพื้นกันจนชินตา แผ่นไม้เหล่านั้นเรียกว่าไม้แบบก่อสร้าง มีหน้าที่หลักคือการรองรับน้ำหนักของคอนกรีตและสร้างขอบเขตให้สามารถเทคอนกรีตออกมาได้เป็นรูปแบบตามที่ต้องการ ส่วนมากนักนำมาใช้เป็นแบบสำหรับเสาและคานบ้าน รวมทั้งกันเป็นแบบเทพื้นบ้านด้วย

ข้อควรรู้ของไม้แบบก่อสร้าง

ในการตัดไม้แบบหนึ่งครั้ง ช่างหรือผู้รับเหมามักจะตัดแล้วนำมาใช้งานซ้ำเรื่อย ๆ ไม่นิยมตัดซ้ำหรือตัดให้พอดีกับขนาดชิ้นงาน โดยส่วนมากไม้แบบก่อสร้างที่ใช้สำหรับทำเสาและคานจะมีขนาดไม้หน้า 8 นิ้วและ 10 นิ้ว หากความยาวไม่พอดีจะใช้วิธีนำไม้แบบหลายชิ้นมาต่อกันแทน หากเก็บรักษาไว้อย่างดี ไม่โดนความชื้นเป็นเวลานาน ไม่เปียกน้ำหรือฝน เสียหายจากการโดนปลวกแทะ มอดกิน หรือหัก บิ่น และเป็นรู ก็สามารถเก็บไว้ใช้ซ้ำได้เป็นเวลานาน

ลักษณะไม้แบบที่ดีนั้นต้องตรงเสมอกันตลอดทั้งแผ่น ไม่บิด ไม่งอ ไม่เปียกชื้น และไม่มีร่องรอยของการถูกปลวกหรือมอดกัดแทะ จึงจะถือว่าเป็นไม้แบบสภาพดีที่พร้อมใช้งาน

สำหรับวิธีดูแลไม้แบบหลังใช้งานนั้น สามารถทำได้ง่าย ๆ โดยเริ่มจากการทำความสะอาดหลังแกะแบบ เคาะเศษปูนและถอนตะปูออกจากตัวไม้ให้หมด แล้วนำไม้ไปล้างทำความสะอาด จากนั้นนำไปตากแดดให้แห้ง เสร็จแล้วจึงนำมาเก็บไว้ในที่แห้ง ต้องแน่ใจว่าจะไม่โดนฝนเพราะจะทำให้อายุการใช้งานสั้นลง ไม่กองไม้แบบไว้บนพื้นดินเนื่องจากเสี่ยงถูกปลวกหรือมอดกิน ทำให้ไม้ผุกร่อนได้ง่าย

รู้จักไม้แบบก่อสร้างแต่ละประเภท และวิธีเลือกให้เหมาะกับรูปแบบงาน

1. ไม้ยูคาลิปตัส มีความแข็งแรงทนทานสูง เหมาะเป็นไม้แบบที่ใช้ในงานเทพื้น ค้ำยันเสาตอนเทพื้น รองปั้นจั่น และตอกเสาเข็ม
2. ไม้เบญจพรรณ ไม้เนื้อผสมทั้งเนื้อแข็งและเนื้ออ่อน มีความคงทนปานกลาง เป็นไม้ยอดนิยมในการทำไม้แบบก่อสร้าง มักใช้ทำแบบเสา ทำโครงยึดแบบ และเทพื้น
3. ไม้กระบาก อีกหนึ่งชนิดของไม้แบบก่อสร้างที่ได้รับความนิยมมากที่สุด คุณภาพดี ไม่บิดงอ ใช้งานซ้ำได้หลายครั้ง อีกทั้งยังตีตะปูง่าย จึงทำแบบหล่อคอนกรีตได้ดี
4. ไม้ยางมาเลย์ เป็นไม้เนื้อแข็ง ตีตะปูง่าย ราคาไม่แพง มีการนำเข้าและส่งออกในไทยจำนวนมาก เหมาะสำหรับทำแบบ ไม้ฝ้า ไม้โครงต่าง ๆ

นอกจากไม้แบบที่ทำจากไม้จริงแล้ว ปัจจุบันยังมีไม้แบบที่ทำจากเหล็กและพลาสติกที่ออกแบบมาเพื่อการขึ้นแบบโดยเฉพาะ ทำให้ใช้งานได้ง่ายขึ้น อายุการใช้งานนานขึ้น รวมทั้งผิวปูนหลังจากถอดแบบออกจะมีความเรียบเนียน ไม่ต้องฉาบเพิ่มเพื่อปรับผิว แต่ก็อาจมีราคาที่สูงกว่าไม้จริง จึงขึ้นอยู่กับงบประมาณและความถนัดของช่างหรือผู้รับเหมาว่าจะเลือกใช้ไม้แบบรูปแบบใด