หนาว กอดสาวบ่อท่อเหล้าต้ม
เหล้าต้มแซบๆ ต้องเหล้าข้าวโพด

เรื่องเที่ยวพม่ารู้พม่าก่อน ยังไม่เล่าต่อครับ เพราะยังไม่เจอไฟล์รูป ถ้าตั้งใจหาจะปวดหัว ความดันจะขึ้น เดี๋ยวเจอแล้วค่อยสลับกลับไปตองอูกัน ระหว่างรอโชคจากการเจอรูปในเมืองพม่า ยังมีเรื่องเล่าสู่กันอีกหลายเรื่องในเวียดนาม เรื่องในลาว และเรื่องในกัมพูชา เรื่องในกัมพูชาเหมือนอาภัพยังไงไม่รู้ เปิดกระทู้เมื่อไรไม่ค่อยมีใครมาเมนต์ต่อ ผมเลยสรุปเอาเองคนเดียวว่า คนไทยไม่ค่อยชอบเที่ยวกัมพูชา แต่ถ้าเป็นลาวกับเวียดนามนี่ เปิดเรื่องเมื่อไรคุยกันข้ามวันข้ามคืน แลกเปลี่ยนสิ่งที่ต่างคนต่างพบเจอเล่าสู่กันฟัง

เรื่องในลาวมีเยอะครับ เป็นประเทศที่ผมมีเพื่อนต่างชาติเยอะที่สุด ลาวเป็นประเทศที่คนไทยหลายคนสนใจไปเที่ยว บางคนเข้าไปเพื่อหาช่องทางการทำงาน เข้าไปเลยครับ ลาวอยู่ติดไทยแท้ๆ แต่คนทำธุรกิจที่นั่นเป็นคนจีนมากที่สุด ตอนเปิดสะพานมิตรภาพไทย-ลาวครั้งแรก จีนยังไม่บุกตลาดเมืองลาว จะมีเพียงสินค้าจากจีนเท่านั้นที่เข้ามาวางขายแข่งกับไทยและเวียดนาม แต่ผมเล่าไปแล้วทั้งจีนทั้งเวียดนาม สินค้าสู้พี่ไทยไม่ได้ สินค้าไทยครองใจคนลาวมาตลอด แฟ๊บ สบู่ ยาสีฟัน น้ำปลา ซอส ซีอิ๊ว หรือแม้แต่ผงชูรส ถ้าไม่ใช่ของจากไทยแลนด์ ไม่ต่างจากมื้อนั้นกินข้าวไม่อร่อย

นั่น..เป็นเรื่องข้าวของเครื่องใช้ สินค้าไทยเราแน่น แต่ถ้าเป็นรูปแบบการลงทุนหรือเจ้าของกิจการคนจีนถือกรรมสิทธิ์มากกว่าเรา สามสี่ปีหลังมานี้ตัวเมืองหลายเมืองในลาวมีตัวหนังสือจีนขึ้นมาแทนป้ายชื่อร้านคนลาวหนาตามาก จนทำให้คนลาวหลายคนเริ่มไม่สบายใจ ภาครัฐของลาวตามไม่ทันเกมการค้าของจีน ถ้าเปรียบกับไทยแล้ว อาการแบบนี้ไม่เกิดขึ้นในเมืองไทย ยังมีโอกาสอีกมากที่คนไทยจะเข้าไปทำงาน เข้าไปเป็นเจ้าของกิจการในประเทศลาว เมืองลาวง่ายสุดสำหรับคำว่าค้าขายต่างชาติ เพราะไทยกับลาวพูดคุยกันได้โดยไม่ต้องใช้แอปแปลภาษา หมดโควิดให้รีบเลย ไม่เข้าไปก็ไม่รู้ว่าที่นั่นมีอะไรอย่าคิดสั้นคิดง่าย คิดแบบปลอดภัย ต้องกล้าที่จะทำอะไรใหม่ๆ อยากประสบความสำเร็จ ต้องกล้าก้าวออกจากความเคยชิน

เหล้าต้ม ครองตลาดล่าง
เบียร์ลังเหลือง ครองตลาดบน

เกริ่นเรื่องเหล้าตั้งแต่เปิดม่าน เข้าเรื่องดีกว่า คนไทยถ้าคุยกันเรื่องเหล้าต้ม หลายคนคงนึกย้อนไปถึงสมัยเรียนหนังสือ วันนั้นไม่ค่อยมีเงินซื้อเหล้าสี ยิ่งเบียร์นี่เป็นของแสลงกับนักศึกษา เพราะราคามันแพง สู้ไม่ไหวรวมเงินกันซื้อเหล้าขาวมาได้ขวดก็ดีใจแล้ว พอเมาหมดขวดแรก ไม่รู้ขวดที่สองสามและสี่มันมายังไง ตอนแรก บอกไม่มีเงินกัน พอเหล้าเข้าปากเงินในกระเป๋ามีเท่าไร ไม่ต่างจากถูกปล้น เป็นไหมครับ ผมนี้บ่อยสุดๆ เลยละ หน้าตาตี๋ๆ ผิวขาวๆ เรื่องสาวไม่สนใจวันนั้นถือว่าเหล้าเป็นของเท่ห์ เดี๋ยวนี้กลับด้านแล้ว

เมืองไทยจะเรียกเหล้าขาว ในขณะที่เหล้าต้มจะค่อยๆ หายไปจากวงการ เพราะเหล้าต้มมันผิดกฎหมาย เหล้าต้มเมืองไทย หรือเหล้าใสตาตั๊กแตนก็เลยค่อยๆ ลาโรง ห่างหายไปจากสังเวียนน้ำเมาเมืองไทย เมืองลาวเรียกเหล้าแบบนี้ว่า “เหล้าต้ม” เหมือนกัน บางทีก็ให้เกียรติเรียกตามผลผลิตที่เอามาทำ เหล้าข้าวโพดบ้าง เหล้าข้าวเหนียวบ้าง เหล้าแบบนี้ละเกินสี่สิบดีกรีทั้งนั้น แต่เพื่อให้รสอร่อยกินง่าย เหล้าต้มก็เปลี่ยนไปเป็นเหล้าดอง คืออะไรก็ได้จับมาใส่ลงในขวดแล้วเททับด้วยเหล้าต้ม ทิ้งไว้ไม่นาน เหล้าต้มใสๆ หอมๆ ก็จะเปลี่ยนสีให้น่ากินขึ้นไปอีกขั้นของจอมยุทธ์ ส่วนมากผู้ประลองมักแช่เช้า เย็นก็กลิ้งขวดกินกันแล้ว

ผมก็เล่าประสบการณ์ผมล้วนๆ ทั้งนั้นเลย ตอนนั้นมันสนุก ตอนนี้เหล้าต้ม เหล้าขาว เหล้าดองกินไม่ได้แล้ว ร่างกายรับไม่ไหว ผมเข้ามาเจอเหล้าแบบนี้ฝั่งลาว เมืองไหนเมืองนั้น บ้านไหนบ้านนั้น จะมีผู้มากด้วยประสบการณ์ทำเหล้าต้มขาย ที่ผมตื่นตาตื่นใจก็เพราะบ้านเราตั้งแต่ที่ผมกินเหล้าต้มเป็น ภาพคนต้มเหล้าจะถูกสรรพสามิตกับตำรวจจับเสมอ พอมาเจอเปิดเสรีอย่างฝั่งโขง มันเลยตื่นตาประสาขี้เมาเก่า เคยเล่าถึงเรื่องเหล้าต้มบ้านผาล้อมที่อยู่เลยวังเวียงขึ้นไปสิบกว่ากิโลไปเจอวางขายสองข้างทางครั้งแรก ขนาดว่าไม่กินเหล้าต้มแล้วนะ แต่พอเปิดฝาสูดดมสรรพคุณสิ่งที่แช่อยู่ในนั้นไปเรื่อยๆ อดซื้อติดรถขึ้นไปเมืองพูคูนไม่ได้ พอถึงพูคูนนอนเต็นท์ในไร่สตรอว์เบอร์รีกลางดอย หนาวสะบัดอดเปิดเทลงแก้วไม่ไหว กินแล้วร้อนวูบข้างใน อบอวลเต็นท์ดีนัก

รูปที่มีคนกำลังต้มเหล้านั้น ผมไปพักที่เมืองไชยบุรี ก่อนจะเดินทางต่อเข้าหลวงพระบาง บ้านต้มเหล้านี้ไม่ได้ห่างจากตัวเมือง ชาวบ้านชี้บอกไปตามถนน ถามรายทางซ้ายขวาแป๊บเดียวก็ได้กลิ่นเหล้าต้มคุ้นๆ โชยออกมารับแขก ชีวิตคนต้มเหล้ามันก็ชีวิตประจำวันของคนที่นั่น เป็นเรื่องที่ผมชอบยุ่งอยู่แล้ว บ้านนี้ต้มใสตาตั๊กแตนอย่างเดียว ไม่มีแปรรูปเป็นแช่สมุนไพรต่างๆ แสดงว่ามือเทพ เหล้าแน่นถึงดีกรี แน่นอนเพื่อมารยาทผมต้องเป็นลูกค้าเจ้าของเอสเอ็มอีเหล้าต้มเสียหน่อยซื้อเพื่อได้คุย หนึ่งขวดต้มราคาแปดพันกีบ ประมาณสามสิบบาทแก่ๆ ถือว่าถูกเงินทีเดียว วัตถุดิบจะเป็นข้าวโพดเป็นหลัก เพราะเมื่อหมดหน้านา คนลาวปลูกข้าวโพดกันเยอะ ถ้าถอยหลังไปสามสิบปี หมู่บ้านเหล่านี้สวรรค์สำหรับผมเลย

ทีนี้สาโท เมืองลาวเรียก “น้ำขาว” สาโทเมืองลาวไม่ได้รับความนิยมเท่าเหล้าต้ม มันเป็นหยังละ เพิ่นบ่มักบ่ ผมหยอดถามแม่ค้าเหล้าต้มที่กำลังทอนเงินกีบให้ผม ได้ความแปลเป็นไทยว่า แป้งสำหรับทำน้ำขาวนั้นฝั่งลาวหายาก ถึงมี แต่ทำออกมาก็เปรี้ยว ภาษาบ้านผมเรียกแป้งบ่นัว บ่แซบ เสียดายยังไม่เคยได้กินน้ำขาวเมืองลาว น้ำขาวหรือสาโทก็เป็นอีกหนึ่งผลิตภัณฑ์โอทอปที่ผมเคยเห็นคนแถวบ้านอุ้มไหหนีตำรวจสมัยที่เป็นหนุ่มกระทง ผมเลยคุ้นเคยดี เมาหัวทิ่มลุกไม่ขึ้น ต้องนอนข้ามตะวันกันเลย

ก่อนจากกัน มีใครจำลำน้ำจำปีได้บ้าง ผมเขียนเล่าสักสองปีกว่าๆ ตอนเข้าไปนอนที่หมู่บ้านคนเลี้ยงช้าง บ้านตาดลอ ในป่าโบลาเว่น วันนี้ลำจำปีเปลี่ยนไปมาก เติบโตเร็ว เดี๋ยวคุยกันต่อครับ

นสพ.โคราชคนอีสาน ปีที่ ๔๖ ฉบับที่ ๒๖๖๔ วันพุธที่ ๓ - วันอังคารที่ ๙ เดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๖๔