“พืช” มีหลายชนิดทั้งประเภทพืชผักที่ใช้เป็นอาหาร เป็นสมุนไพร และใช้สอยประโยชน์ต่างๆ บางชนิด นักพฤกษศาสตร์พบมากที่จังหวัดนครราชสีมา และตั้งชื่อตามภาษาถิ่นโคราช ซึ่งเรียกชื่อ แตกต่างไปจากภาษากรุงเทพและภาษาถิ่นภาคอื่นๆ ซึ่งนอกจากจะทราบถึงคุณประโยชน์แล้ว ยังจะได้ทราบคำภาษาถิ่นโคราชอีกด้วย 

_____________________________

เขาควาย

เขาควาย [เขา-ควย] เป็นไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็งพาดพันกับต้นไม้อื่น ชนิด Cryptolepis dubia (Burm.f.) M.R.Almeida (ชื่อพ้อง Cryptolepis buchananii Roem. & Schult.) ในวงศ์ APOCYNACEAE เปลือกเถาเรียบสีน้ำตาลอมสีดำหรือเป็นสีแดงเข้ม มียางสีขาวข้นทั้งต้น ใบเป็นใบเดี่ยวรูปรีหรือรูปไข่ออกข้ามกัน ปลายใบมน โคนใบสอบ ส่วนขอบใบเรียบ ดอกสีเหลืองอ่อนหรือสีเป็นสีขาวอมเหลืองเป็นช่อออกตามซอกใบ มีกลีบดอก ๕ กลีบ ผลแหลม เมื่อแก่จะแตกอ้าออก ภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาล มีขนปุยสีขาวติดอยู่และปลิวไปตามลมขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

เถา ใบ และราก มีรสขมเบื่อเอียน เป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อหัวใจและตับ ใช้เป็นยาฟอกเลือดบำรุงเส้นเอ็น แก้ปวดเมื่อย เมล็ดมีรสขมเมา เป็นยาขับลม แก้อาการจุกเสียดแน่นท้อง 

นักพฤกษศาสตร์เรียก เขาควาย ว่า เถาเอ็นอ่อน

ข้อมูล : สมุนไพร.ไทย : herbal.in.th สืบค้นจาก เถาเอ็นอ่อน https://www.facebook.com/herbal.in.th/photos/a 1421181491263454/1421186751262928.

นสพ.โคราชคนอีสาน ปีที่ ๔๖ ฉบับที่ ๒๖๙๓ วันพุธที่ ๑ - วันอังคารที่ ๗ เดือนกันยายน พุทธศักราช ๒๕๖๔