เมื่อเวลา ๑๐.๐๐ น.วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๖๕ ที่ห้องประชุม อบจ.ขอนแก่น ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ พร้อมด้วย นายพงษ์ศักดิ์ ตั้งวานิชกพงษ์ นายก อบจ.ขอนแก่น, ศ.ดร.มนต์ชัย ดวงจินดา รองอธิการบดีฝ่ายวิจัยและบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น, นพ.ชาตรี เมธาธราธิป ผู้อำนวยการศูนย์อนามัยที่ ๗ (ขอนแก่น) รวมทั้งผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ ๗, สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต ๗ ขอนแก่น สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ ๗ ขอนแก่น, ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ ๗ ขอนแก่น, คณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ ๗, สถาบันมะเร็งท่้อน้ำดี มข. และสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น ร่วมลงนามความร่วมมือทางวิชาการเพื่อป้องกันและกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในพื้นที่ จ.ขอนแก่น ในการสร้างความร่วมมือการพัฒนาและขับเคลื่อนต้นแบบในการกำจัดปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ในพื้นที่อย่างยั่งยืน ท่ามกลางความสนใจจากนักวิชาการและประชาชนชาวขอนแก่น ร่วมเป็นสักขีพยานและเข้ารับการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี จำนวนมาก

ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการ กล่าวว่า การดำเนินงานวิจัย ภายใต้โครงการวิจัยท้าทายไทย : ประเทศไทยไร้พยาธิใบไม้ตับ (Fluke Free Thailand) ซึ่งสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มข. ได้ดำเนินการมาตั้งแต่ปี ๒๕๕๙ มาถึงปัจจุบัน โดยหวังผลให้ปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีนั้นลดน้อยลงหรือหมดไปจากประเทศไทยสอดคล้องกับทศวรรษกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี ๒๕๕๙-๒๕๖๘ ของกระทรวงสาธารณสุข ปัจจุบันโครงการวิจัยดังกล่าวมีนวัตกรรมอันเป็นผลิตผลสำคัญในการแก้ไขปัญหามากมาย ไม่ว่าจะเป็น ฐานข้อมูลขนาดใหญ่ “Isan cohort” ระบบขอคำปรึกษาสำหรับแพทย์ผู้ตรวจอัลตราซาวด์ “Tele-radio consultation” การวิเคราะห์ผลอัลตราซาวด์ด้วยปัญญาประดิษฐ์ การแก้ไขปัญหาอย่างบูรณาการผ่านคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ “อำเภอต้นแบบ” และชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid Diagnosis Test-OV-RDT)  

ขณะที่ ศ.ดร.มนต์ชัย ดวงจินดา รองอธิการบดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า เป็นโครงการสำคัญที่ มข. ดำเนินงานเพื่ออุทิศให้แก่สังคม และจากการทำงานที่ผ่านมาอย่างต่อเนื่องของสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มข.สามารถผลักดันคณะรัฐมนตรีให้เห็นชอบแนวทางการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ทศวรรษกำจัดปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี ๒๕๕๙-๒๕๖๘ โดยดำเนินการผ่านโครงการปลอดพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เพื่อคนไทยสุขภาพดีในปี ๒๕๖๘ ดังนั้น เพื่อสนับสนุนการดำเนินการตามแผนยุทธศาสตร์ดังกล่าว สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยการสนับสนุนของสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ จึงร่วมกับหน่วยงานในระดับพื้นที่ ในการสร้างการรับรู้และความตระหนักในโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชน สร้างความรอบรู้โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในโรงเรียน การดำเนินงานเกี่ยวกับอาหารปลอดพยาธิใบไม้ตับ การตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับในประชาชนกลุ่มเสี่ยง การคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชนกลุ่มเสี่ยง การพัฒนาระบบการจัดการสิ่งปฏิกูลอย่างยั่งยืน และการพัฒนาระบบส่งต่อเพื่อการรักษาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

ด้านนายพงษ์ศักดิ์ ตั้งวานิชกพงษ์ นายก อบจ.ขอนแก่น กล่าวว่า ขอนแก่น ถูกขนานนามว่าเป็นเมืองหลวงของโรคมะเร็งท่อน้ำดี อันมีสาเหตุมาจากการที่คนขอนแก่นและคนอีสานชอบรับประทานปลาดิบ ปลาร้าดิบ หอยดิบ ก้อยดิบ ซึ่งแผนงานประจำปี ๒๕๖๕ จึงได้ให้งบสนับสนุน ๔.๙ ล้านบาท สำหรับการตรวจคัดกรองผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี ๑๔,๐๐๐ ราย และพยาธิใบไม้ในตับ ๗,๐๐๐ ราย เพราะจากข้อมูลพบว่าขอนแก่นซึ่งมีประชากรมากเกือบ ๒ ล้านคน ในจำนวนนี้เป็นประชากรที่มีอายุ ๑๕ ปีขึ้นไป ซึ่งมีโอกาสติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับกว่า ๑.๖ ล้านคน คิดเป็นร้อยละ ๘๔ จากพฤติกรรมบริโภคปลาดิบอันเป็นวิถีพื้นฐานของชาวอีสาน และการติดเชื้อดังกล่าวเป็นสาเหตุสำคัญของโรคมะเร็งท่อน้ำดี ดังนั้น โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี จึงเป็นปัญหาทางสาธารณสุขสำคัญที่ทุกภาคส่วนจะต้องขับเคลื่อนเชิงนโยบาย สนับสนุนงบประมาณ และบูรณาการนวัตกรรมต่างๆ เพื่อประชากรขอนแก่นมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น ปลอดการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับและอัตราการเป็นโรคมะเร็งท่อน้ำดีเป็นศูนย์ในที่สุด

นสพ.โคราชคนอีสาน ปีที่ ๔๗ ฉบับที่ ๒๗๓๒ วันพุธที่ ๒๒ - วันอังคารที่ ๒๘ เดือนมิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๖๕